Twierdza Modlin (rosyjska nazwa Nowogieorgiewsk) – zbudowana u zbiegu Wisły i Narwi, około 30 km na północny zachód od Warszawy. Składa się z cytadeli położonej na prawym brzegu Narwi, umocnionych przedmości: kazuńskiego i nowodworskiego oraz z dwóch pierścieni fortów. Jest jedną z największych i najlepiej zachowanych twierdz w Polsce.

DSC_0173a — *Wieża Wschodnia zwana Białą*

Znaczenie, leżącego u zbiegu Wisły i Narwi, Modlina docenił król szwedzki Karol Gustaw i założył tu obóz warowny, który przetrwał aż do 1660 roku. Kolejnym widzącym walory obronne tego miejsca był Napoleon i w 1806 roku podjął decyzję o budowie fortyfikacji. Wykorzystując naturalne warunki terenu, zbudowano wówczas na prawym brzegu Wisły ziemno – drewnianą twierdzę z pięcioma bastionami, otwartą od strony rzeki. Powstała Twierdza, wraz z pobudowanymi w Nowym Dworze i Kazuniu szańcami przedmostowymi, utworzyły zespół warowny zamykający węzeł komunikacyjny wideł Wisły i Narwi.

Po klęsce Napoleona pod Moskwą, Twierdza broni się aż do 1 grudnia 1813 roku, kiedy to gen. Dandels podpisuje akt kapitulacji. W okresie powstania listopadowego, od 4 grudnia 1830 roku do 9 października 1831 roku, była główną bazą wojsk powstańczych. Po klęsce powstania, w ramach represji, nazwę Modlin przemianowano na Nowogieorgiewsk. Traktowana jako urzędowa przetrwała do 1915 roku.

Wykorzystując stare korony Rosjanie przystąpili do rozbudowy systemu umocnień i stworzyli obwód zewnętrzny twierdzy, składający się z sześciu frontów: bastionowego Parysowskiego, poligonalnego Księstwa Warszawskiego, dwubastionowego Borodino, poligonalnego Św. Jerzego, dwubastionowego Połtawskiego i kleszczowego Ostrołęckiego. Obwód zewnętrzny został otoczony murem Carnota. W latach 1832 – 1864 zbudowali kompleks koszarowy o długości 2250 m. Koszary obliczone na 20 tysięcy żołnierzy, osłaniane z czterech kaponier, stały się trzecim obwodem twierdzy Modlin.

W 1883 roku rozpoczęto otaczanie twierdzy łańcuchem fortów. Pierwszy pierścień składający się z ośmiu ceglano – ziemnych fortów powstał w odległości 2-6 kilometrów od fortecy i miał obwód około 30 kilometrów. Były to forty oznaczone rzymskimi cyframi od I do VIII, w kolejności: Zakroczym, Kosewo, Pomiechówek, Janówek, Dębina (Czosnów), Czeczotki, Cybulice, Kępa Grochalska.

Drugi pierścień składający się z 10 fortów betonowych z osłonami żelbetowymi i stalowymi wieżyczkami pancernymi wybudowano w latach 1912 – 1914. Rozmieszczono je w odległości 5 – 10 kilometrów od cytadeli, numerując od IX do XVIII, a dzieła pośrednie od D-1 do D-9. Tylko nieliczne z tych obiektów zostały ukończone do czasu rozpoczęcia wojny. Na części umocnień nawet nie rozpoczęto prac budowlanych.

Podczas I wojny światowej, po 10 dniach walki, Twierdza kapituluje. W dniu 20.08.1915 roku zostaje obsadzona załogą niemiecką. W grudniu 1918 roku, po 87 latach, do twierdzy wkraczają jednostki polskie. W okresie międzywojennym na terenie Modlina istniało Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych, ze szkołą Podchorążych i Szkołą Podoficerską oraz Centrum Wyszkolenia Saperów. Stacjonowali: Korpus Kadetów, dowództwo 8 DP i jej jednostki (32 pp, 1 pac, 8 bat. sap.).

Po wybuchu II wojny światowej, od 11 września Twierdza broniła się przez 18 dni. Skapitulowała z powodu wyczerpania się amunicji, środków medycznych i żywności. W obronie Modlina straciło życie ponad 2000 żołnierzy polskich. Po zakończeniu II wojny światowej polskie władze wojskowe przejęły twierdzę ponownie. Przez jednostki stacjonujące w Modlinie przewinęło się tysiące żołnierzy. Aktualnie twierdza jest niewykorzystywana, stopniowo niszczeje… Czeka na nowego właściciela i pomysł na jej wykorzystanie.

Twierdzę można zwiedzać indywidualnie i bez przewodnika codziennie. Grupy zorganizowane lub osoby zainteresowane wynajęciem przewodnika po wcześniejszym uzgodnieniu i dokonaniu rezerwacji. Szczegóły na stronie: Twierdza Modlin.