Rezydencja Marty Marii hrabiny Krasińskiej z Pusłowskich to modernistyczny pałacyk wybudowany na wysokim brzegu Świsłoczy pod koniec XIX wieku. Hrabina Maria, jako dama carskiego dworu większość czasu spędzała w Petersburgu lub Warszawie. Do Świsłoczy przyjeżdżała na letnie wakacje. Zapraszała na spotkania towarzyskie osobistości ze świata polityki, literatury i sztuki. Królikarnia w Warszawie i Świsłocz pod Grodnem były dobrze znane wyższym sferom…
Adam Bernard Mickiewicz przyszedł na świat w Wigilię Świąt Bożego Narodzenia 1798 roku w Zaosiu lub Nowogródku. Nie jest znane dokładne miejsce urodzenia, gdyż nie określa tego jego metryka. Był synem Mikołaja Mickiewicza, adwokata sądowego w Nowogródku i komornika mińskiego, oraz Barbary z Majewskich, córki ekonoma z pobliskiego Czombrowa.
Zaosie, Świteź, Nowogródek miejsca niezwykle ważne dla Adama, tam dorastał, kształcił się i sposobił do życia. Tam też jako dwunastoletni chłopiec obserwował wiosną 1812 roku triumfalny marsz armii napoleońskiej na Moskwę, a zimą jej przerażający odwrót. Z tych miejsc czerpał inspiracje do swych dzieł. W 1815 roku wyjeżdżając na studia do Wilna Adaś Mickiewicz ostatecznie zamyka etap dzieciństwa i już jako Adam Mickiewicz wkracza w dorosłe życie…
Stare Wasiliszki to wieś w północno – zachodniej Białorusi, w rejonie szczuczyńskim obwodu grodzieńskiego. Do 1939 roku leżała w granicach II Rzeczypospolitej, w województwie nowogródzkim, powiecie lidzkim. Ta niewielka miejscowość położona jest na nieznacznym wzniesieniu na północnym skraju doliny rzeki Lebiedki. Przez wieś przebiega lokalna droga Wasiliszki – Ostryna, a 10 kilometrów na południe magistralna trasa M6 Grodno – Mińsk. Nad wsią, w której przeważa drewniana zabudowa, góruje neogotycki dwuwieżowy kościół.
Tu 16 lutego 1939 roku na świat przyszedł Czesław Juliusz Wydrzycki, czyli gwiazda polskiego rocka Czesław Niemen. Tu również w rodzinnym domu artysty powstało jego muzeum…
Dawny książęcy gród Wielkiego Księstwa Litewskiego dzisiaj jest miastem obwodowym na Białorusi, liczącym ponad 300 tysięcy mieszkańców, z których jedną czwartą stanowią Polacy. Jest siedzibą administracyjną obwodu grodzieńskiego, ważnym ośrodkiem przemysłowym, węzłem kolejowym i drogowym. Znajduje się tu siedziba Związku Polaków na Białorusi i polskiego Konsulatu Generalnego. Malowniczo położone na wysokich nadniemeńskich wzgórzach, obok Lwowa i Wilna, zaliczane jest do najpiękniejszych miast kresowych i jednocześnie najmniej znane. A przecież kiedyś wraz z Warszawą pretendowało do miana stolicy Rzeczpospolitej Obojga Narodów…
Prawie dwa tygodnie fantastycznej wędrówki polskimi śladami po białoruskiej ziemi już za mną… Przejechałem 3200 kilometrów, odwiedziłem ponad pięćdziesiąt miast, miasteczek, wsi. Zwiedziłem niezliczoną ilość obiektów. Spacerowałem ścieżkami Elizy Orzeszkowej, Adama Mickiewicza, zanurzyłem się w Świtezi i zaglądałem do ziemiańskich dworów. Odkrywałem zagubione wśród pól i lasów stare polskie cmentarze, wchodziłem do klasztornych krypt i słuchałem soczystych opowieści o losach tych ziem. Niestety, im dalej na wschód tym mniej pamiątek: cmentarze, samotne groby, charakterystyczne barokowe fasady kościołów, pałacyki czy pojedyncze budynki. Wieki intensywnej rusyfikacji oraz bolszewickiego terroru i laicyzacji odcisnęły swe piętno, tym bardziej cieszy gdy w jakimś starym parku odsłaniają się nagle polskie napisy…
Oczywiście dużo z tych rzeczy umknęłoby mojej uwadze gdyby nie niezwykły przewodnik. Pan Stanisław Poczobut – Odlanicki, mieszkaniec Grodzieńszczyzny, to chodząca encyklopedia tych ziem. Część swej wiedzy przelał na papier i wydał klika książek. Doskonały gawędziarz, może bez końca opowiadać o historii Kresów, zapomnianych miejscach, koligacjach ziemiańskich, krążących legendach. A wszystko to okraszone dowcipem i przekazywane z charakterystycznym kresowym zaśpiewem.
Mnóstwo wrażeń, ogrom informacji i ponad dwa tysiące zdjęć… Muszę ochłonąć, poukładać materiał, doczytać co nieco i dopiero zacznę stopniowo opisywać swą wędrówkę oraz zamieszczać na stronie. Będę się posiłkował publikacjami pana Stanisława, tym bardziej że autor wyraził zgodę na zamieszczanie fragmentów jego prac…
Leżący na prawym brzegu Dźwiny, około 200 kilometrów na południowy wschód od Rygi, Dyneburg (obecnie Daugavpils) to dawna stolica Inflant Polskich (Łatgalii). Jest drugim po Rydze największym łotewskim miastem oraz głównym ośrodkiem ludności polskiej na Łotwie.
Powstanie miasta zapoczątkowało wybudowanie w 1275 roku, przez inflanckiego mistrza Zakonu Krzyżackiego Ernsta von Rassburga, kamiennej warowni. Do Inflant na przestrzeni wieków rościły pretensje państwa ościenne, co było przyczyną licznych konfliktów. Zamek próbowali bez powodzenia zdobyć Litwini, udało się to armii moskiewskiej Iwana III Srogiego. Po sekularyzacji Zakonu w 1561 roku Dyneburg wraz z większą częścią Inflant znalazł się w granicach Rzeczpospolitej Obojga Narodów…
Pojęciem Kresy przyjęło się definiować wschodnie rubieże, będące specyficznym i niezwykle obszernym pasem granicznym między Rzeczpospolitą a terytoriami Moskwy, Tatarów i Turków. Termin Kresy to określenie nie tylko przestrzenne odnoszące się do pewnego obszaru, ale również czasowe, bo istniały na przestrzeni wieków i zostały utracone, nastąpił ich kres. Istotę trwania i upadku Kresów najlepiej oddają dwa łacińskie słowa: limes – granica i finis – koniec.
Historia związku tych ziem z Koroną sięga XIV wieku, kiedy to Kazimierz Wielki przyłączył do Polski Ruś Halicką. Zawarta w Krewie unia polsko – litewska i małżeństwo Jadwigi z Władysławem Jagiełło, przyczyniły się do kolejnego rozszerzenia. W wyniku podbojów, zawieranych porozumień i nabywanych praw dynastycznych olbrzymi obszar między Morzem Bałtyckim a Morzem Czarnym znalazł się pod kontrolą polskich władców…
Tak oto pojawił się w menu głównym nowy dział – Kresy.
Stary Cmentarz Żydowski zlokalizowany przy obecnej ulicy Ślężnej we Wrocławiu założony został w połowie XIX wieku i zajmuje aktualnie powierzchnię około 5 hektarów. Był trzykrotnie powiększany co miało wpływ na jego wygląd, między innymi na dużą liczbę stawianych wyłącznie pod murami majestatycznych grobowców. Pierwszego pochówku dokonano w listopadzie 1856 roku, a ostatniego w 1942 roku. Nekropolia znacznie odbiega wyglądem od innych kirkutów dawnej Europy, szczególnie z terenów wschodnich, na co niemały wpływ miała tzw. haskala, czyli ruch intelektualny Żydów Europy Zachodniej, oraz pozycja społeczna członków lokalnej Gminy Żydowskiej. Stąd na wielu grobach widnieją napisy w języku niemieckim i świeckie symbole, a grobowce budowane z drogich materiałów przybierały monumentalne formy…
