Aby zanurzyć się we wrzosowy kobierzec niekoniecznie trzeba jechać do Irlandii czy Szkocji. Wystarczy do oddalonej o zaledwie 50 km od Warszawy, mazowieckiej miejscowości Mostówka pod Wyszkowem. Na północnym skraju wsi znajduje się jedno z większych skupisk wrzosów w Polsce. Mącznica lekarska, bo to ona tu występuje w zdecydowanej większości, wraz ze swym mniej licznym rodzeństwem z wielkiej rodziny wrzosowatych, porasta czwartą część malowniczych śródlądowych Wydm Lucynowsko – Mostowieckich…
To już 99. rocznica sławnego Cudu nad Wisłą. We wsi Ossów tradycyjnie zaprezentowano inscenizację walk, jakie stoczyły oddziały Wojska Polskiego z Armią Radziecką w rejonie wsi, w sierpniu 1920 roku. Bitwa pod Ossowem przeszła do historii jako pierwsza bitwa w boju o Warszawę, która zatrzymała i zmusiła bolszewików do odwrotu.
Co prawda zieleń już przeszkadza, ale udało mi się zwiedzić kolejne forty modlińskiej twierdzy. Tym razem dokończyłem penetrację fortów w widłach Wisły i Narwi, czyli Grupę Fortową „Janówek”, fort XVIII Boża Wola i dzieło pośrednie D-10. Tym samym forty leżące na południe od linii Wisła – Narew mam w komplecie.
Udało mi się zwiedzić kolejne forty modlińskiej twierdzy. Tym razem kolejno odwiedziłem forty VI, VII, VIII na wschodnim skraju Puszczy Kampinoskiej, w okolicach Czeczotek, Cybulic Małych i Starych Grochali. Fort V obejrzałem wcześniej i tym sposobem sektor południowo – wschodni i południowy wewnętrznego pierścienia fortów mam kompletny.
Rozlokowany na południowy wschód od Warszawy Mazowiecki Park Krajobrazowy, ciągnie się wąskim pasem wzdłuż prawego brzegu Wisły od Marysina Wawerskiego po Osieck. Obejmuje lesiste tereny będące pozostałością Puszczy Osieckiej. Trzy czwarte obszaru zajmują lasy. Dominuje w nich bór świeży, a międzywydmowe zagłębienia porasta bór wilgotny. Nie brakuje olsów, łęgów i torfowisk. Park jest ostoją kilkudziesięciu gatunków ssaków, ptaków i gadów. W celu ochrony najbardziej cennych przyrodniczo miejsc i eksponatów utworzono dziewięć rezerwatów i ustanowiono sześćdziesiąt pomników przyrody. Na terenie Parku i w jego otulinie wyznaczono kilkanaście ścieżek dydaktycznych i tras rowerowych. Zachowało się również sporo obiektów zabytkowych, jak drewniane wille Otwocka, XIX-wieczne dwory rozrzucone po okolicznych wsiach, czy poniemieckie schrony bojowe przedmościa warszawskiego…
Umocnienie Małe, inaczej Fort „Karlinek”, wybudowano jako drugi fort rosyjskiej Twierdzy Zegrze. Ulokowane zostało na wschód od Umocnienia Dużego, nad samą Narwią, tuż przed jej łukiem. Zadaniem fortu była osłona północnego przedpola i drogi wodnej na Narwi.
Gdy za oknem króluje polska złota jesień warto zarezerwować sobie jeden dzień na spacer w ogrodach Nieborowa i pobliskiej Arkadii. Dwa ogrody, a jakże inne.
Nieborów to typowy ogród francuski, przepełniony symetrycznym układem kompozycyjnym, klombami kwiatowymi i strzyżonymi szpalerami roślin. Proste alejki dzielą ogród na kwartały i prowadzą do zacisznych gabinetów i boskietów uformowanych ze strzyżonych szpalerów grabowo – lipowych.
Natomiast Arkadia to ogród w stylu angielskim, w którym dominują kompozycje zbliżone do naturalnych. W swej formie nawiązują również do elementów antycznych, średniowiecznych i życia wiejskiego. Ogrodowe ścieżki wiją się wśród efektownych grup drzew, krzewów i malowniczych sztucznych ruin.
Puszcza Bolimowska to nie tylko lasy, starorzecza, bagna i rezerwaty przyrody, to również historia i jej pozostałości. Rejon ten obfitował w dwory, rezydencje magnackie i parki dworskie. W czasie I wojny światowej, malowniczo wijąca się Rawka, była jednym z odcinków frontu niemiecko-rosyjskiego. Walki miały charakter pozycyjny z silną rozbudową inżynieryjną, a konsekwencją toczonych tu walk są widoczne do dnia dzisiejszego ślady okopów oraz cmentarze wojenne…
Z dużym opóźnieniem opracowałem i zamieściłem zdjęcia wybranych zabytków i miejsc pamięci znajdujących się w Puszczy Bolimowskiej i jej bezpośrednim sąsiedztwie.
W drugiej połowie XIX wieku nowy właściciel dóbr guzowskich (obecny powiat żyrardowski) Feliks Sobański po otrzymaniu tytułu ordynata postanowił uświetnić ordynację rezydencją godną tytułu. W tym celu istniejący stary dwór alkierzowy przekształcił w neorenesansowy pałac, wzorowany na zamkach znad Loary. Do istniejącego obiektu dobudowano drugą wieżę, od frontu czterokolumnowy portyk, a od strony ogrodu taras z lustrzanymi schodami. Całość nakryto spadzistymi blaszanymi dachami z pseudo attykami. Zmodyfikowano również wnętrza, dzieląc pałac na dwie strefy: reprezentacyjną i prywatną. Pomieszczenia parteru pełniły role reprezentacyjnych, były to: hall, sala balowa, bilardowa, jadalnia i oranżeria. W wieżach i na poddaszu urządzono apartamenty i pokoje gościnne. Budynek otoczono parkiem w stylu angielskim. Działania wojenne nie ominęły posiadłości. Po zakończeniu I w.ś. pałac staraniem rodziny przywrócono do dawnej świetności. Natomiast po II w.ś. zniszczony i obrabowany pałac znacjonalizowano i przeznaczono na biura i mieszkania pracowników cukrowni. Obecnie pałac w Guzowie jest w rękach rodziny Sobańskich i jest stopniowo odnawiany.
