Zapomniany most

Orzechowo_Pan1a

Spacerując czy jeżdżąc rowerem nad Narwią w okolicach Topoliny lub Starego Orzechowa, niejedna osoba zastanawiała się cóż to za tajemnicze przęsła, wystające ponad lustro wody, dźwigają sporej średnicy rury? Jeszcze nie tak dawno był to element nowoczesnej linii kolejowej, dziś rurociąg transportujący ropę z dalekiej Syberii…

DSC_1002a
Most na Narwi

              Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku i ustaleniu granic, zaistniała również pilna potrzeba reorganizacji infrastruktury kolejowej. Wymagały tego względy zarówno geopolityczne, gospodarcze, jak i militarne. W 1935 roku, na polecenie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, między innymi opracowano linię kolejową Wieliszew – Nasielsk. Zaprojektowana trasa miała połączyć Wileńszczyznę i Grodzieńszczyznę z portem w Gdyni odciążając węzeł warszawski. Natomiast pod względem militarnym zwiększała przepustowość linii Legionowo – Iłowo, a nowy most był strategiczną alternatywą dla  łatwych do zniszczenia jednotorowych mostów na Narwi w Modlinie i Wkrze w Pomiechówku. Przez kolejne dwa lata wyłoniono głównego wykonawcę, którym zostało Biuro Projektów i Studiów PKP i wytyczono trasę o długości 24,5 km. W lutym 1938 roku Sejm uchwalił ustawę o budowie linii Wieliszew – Nasielsk, której otwarcie zaplanowano w 1940 roku. Jednak realizacja przebiegała niezwykle sprawnie, bo jeszcze w  tym samy roku oddano przyczółki, filary i betonowe wiadukty, oraz rozpoczęto budowę dworców i peronów w Skrzeszewie i Wójtostwie.

           Most w Orzechowie został zaprojektowany przez inżyniera Franciszka Szelągowskiego i był pierwszym mostem spawanym z dźwigarami kratowymi w Polsce. Długość mostu wraz z przyczółkami wynosiła 354,6 metrów. Konstrukcję stalową przeprawy wykonały Zakłady Przetwórcze Wspólnoty Interesów z Chorzowa. Aby zapewnić odpowiedni poziom budowniczowie musieli wydrążyć wąwóz w wysokiej północnej skarpie, a na południowym brzegu usypać spory nasyp. W styczniu 1939 roku most przeszedł pomyślnie próbę obciążenia. Całą linię oddano do użytku miesiąc później, tj. 25 lutego 1939 roku. Trasę wykonano w rekordowym czasie dziewięciu miesięcy, kosztem około czterech i pół miliona złotych. Po trasie jeździły pociągi towarowe i rozpoczęły regularne kursy pociągi osobowe. Niestety, linia funkcjonowała tylko sześć miesięcy. We wrześniu 1939 roku wycofujące się jednostki polskie wysadziły most. Podczas okupacji niektóre elementy zostały rozebrane i wywiezione do Rzeszy, a sama linia stała się granicą między III Rzeszą i Generalną Gubernią. Do końca 1945 roku zdemontowano tory, a nasypy były jednym ze szlaków przemytników szmuglujących żywność do Warszawy. Po II wojnie światowej linii nie reaktywowano. Ocalałe podpory mostu wykorzystano przy budowie rurociągu naftowego „Przyjaźń”. Od 1964 roku biegnie po nich nitka wspomnianego rurociągu do rafinerii w Płocku.

Orzechowo_Pan1
Stare Orzechowo, panorama mostu

       Oprócz filarów mostu i inne ślady linii Wieliszew-Nasielsk przetrwały do naszych czasów. Można je odszukać śledząc dawny przebieg trasy. Ulica Kolejowa w Michałowie – Reginowie biegnie po dawnym nasypie kolejowym, którego fragment jest bardzo wyraźny we wsi Topolina. Wo­jenną zawieruchę przetrwał bu­dynek dworca z fragmentem peronu w Skrzeszewie. Ocalał również wiadukt, pod którym dawniej przebiegało torowisko.

Lokalizacja

Bibliografia

  1. Nowiny. Żołnierska gazeta ścienna, nr 17   (01.03.1939).
  2. Gazeta Wieliszewska, nr 10        (08.05.2008).

Click to rate this post!
[Total: 44 Average: 4.8]

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *