Nieśwież

DSC_0687b

Nieśwież (biał. Нясвіж) rodowe gniazdo Radziwiłłów to  obecnie niewielkie, zaledwie czternastotysięczne miasteczko położone nad rzeką Uszą, około stu kilometrów na południowy – zachód od Mińska. Pierwsza wzmianka o Nieświeżu pochodzi z 1223 roku, jednak rozkwit miasta nastąpił w XVI wieku, gdy właścicielami stali się Radziwiłłowie. Od 1939 roku znalazł się w granicach ZSRR, aktualnie jest siedzibą rejonu nieświeskiego Białorusi. Główne atrakcje miasta  to słynny zamek Radziwiłłów otoczony rozległym parkiem, kościół Bożego Ciała z kryptą grobową, ratusz i brama Słucka.

traby.svg
Herb Radziwiłłów

          Otoczony stawami Zespół Zamkowo-Parkowy usytuowany jest w części północno-wschodniej miasta, w dolinie rzeki Uszy. Od 1583 roku do wybuchu II wojny światowej zamek był rezydencją potężnego rodu Radziwiłłów i głównym ośrodkiem ordynacji nieświeskiej. Przez niemal 400 lat istnienia twierdza kilkakrotnie zmieniała swój wygląd, wzbogacając się o nowe elementy architektoniczne. Najwięcej zawdzięcza księciu Mikołajowi Krzysztofowi Radziwille (Sierotce), który w miejscu starej drewnianej warowni wybudował okazały renesansowo – barokowy zamek. Warownia nie oparła się zawieruchom wojennym. W 1657 roku w czasie wojen polsko – rosyjskich została obrabowana przez Rosjan. Pół wieku później, w czasie III wojny północnej, armia szwedzka dokonała kolejnych grabieży i przy okazji zniszczyła umocnienia.

          W latach dwudziestych XVIII wieku nieświeski ordynat książę Michał Kazimierz Radziwiłł (Rybeńko) odbudował zamek oraz poczynił pewne inwestycje przemysłowo – gospodarcze w okolicach miasteczka. Jego żona założyła teatr i wzbogaciła zamkowe zbiory biblioteczne. Kolejny ordynat Karol Stanisław Radziwiłł (Panie Kochanku), postać barwna, kontrowersyjna i źródło licznych anegdot, również nie szczędził na odbudowę i rozbudowę zamku. Szczególnie, że poniekąd sam był przyczynkiem kolejnych zniszczeń. Za udział w konfederacji barskiej, w roku 1770, zamek zajęli Rosjanie. Skarbiec, bibliotekę z największym na Kresach księgozbiorem i nieświeskie archiwa wywieziono do Petersburga, gdzie znajdują się do dnia dzisiejszego. Większość pałacowych dzieł sztuki rozdano rosyjskim szlachcicom. Po ośmiu latach banicji książę Karol Stanisław powrócił do zamku. Wycofał się z życia politycznego, wyremontował posiadłość, założył szkołę artylerii w Nieświeżu, rozwinął fabrykę pasów i dywanów w Słucku. Po klęsce Napoleona pod Moskwą Rosjanie znów zajęli zamek, w odwecie za udział ówczesnego ordynata Dominika Hieronima Radziwiłła w kampanii napoleońskiej.

DSC_0687a
Zamek w Nieświeżu

          W latach osiemdziesiątych XIX wieku posiadłość powróciła w ręce Radziwiłłów. Rezydujący na stale w Berlinie książę Antoni Radziwiłł wraz ze swoją francuską żoną Marią Dorotą de Castellone dokonali gruntownej renowacji zamku. Zaprojektowali również park o charakterze krajobrazowym w stylu angielskim. Pierwsza wojna światowa również nie ominęła Nieświeża przynosząc zniszczenia, grabież mebli i innego wyposażenia. W październiku 1920 roku nieświeski zamek gościł marszałka Józefa Piłsudskiego. Marszałek udekorował trumnę poległego w 1920 roku swego adiutanta rotmistrza Stanisława ks. Radziwiłła. 17 września 1939 roku bolszewicy błyskawicznie opanowali Nieśwież, a sam zamek jako przedstawiający szczególną wartość, zabezpieczyli przed grabieżą. Ostatecznie specjalna komisja, powołana decyzją Politbiura  z dnia 3 stycznia 1941 roku, podzieliła wyposażenie zamku między instytucje kulturalne Białoruskiej Republiki.

          Po II wojnie rezydencję Radziwiłłów zamieniono w sanatorium co nie uchroniło zamku i okazałego parku przed powolną i systematyczną dewastacją. W 1994 roku władze białoruskie uznały zespół zamkowy za narodowy pomnik historii i kultury i trzy lata później rozpoczęto restaurację zamku. W 2005 roku, dzięki staraniom i inicjatywie m.in. Polaków, gniazdo rodowe Radziwiłłów zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W 2012 zakończono trwające 15 lat prace rekonstrukcyjne zamku i po uroczystym otwarciu, w obecności prezydenta republiki Białorusi oraz członków rodu Radziwiłłów,  udostępniono zwiedzającym.

DSC_0677a
Kościół Bożego Ciała

          Bardzo ważną budowlą Nieświeża jest kościół jezuitów pw. Bożego Ciała. Budowa trwała 6 lat (1587—1593), a poświęcenie odbyło się 7 października 1601 roku. Świątynia została zaprojektowana przez polskiego architekta włoskiego pochodzenia Jana Marię Bernardoniego na wzór kościoła Najświętszego Imienia Jezus w Rzymie i zapoczątkowała epokę baroku w Europie Wschodniej. We wnętrzu można zobaczyć ołtarz główny z obrazem Ostatnia Wieczerza, ołtarze boczne: Świętego Krzyża, Najświętszej MP, św. Wawrzyńca, św. Rocha i św. Sebastiana, epitafia sławiące członków rodziny Radziwiłłów, szereg obrazów i rzeźb. Ściany i sklepienia pokrywają osiemnastowieczne malowidła.

          W podziemiach kościoła znajduje się krypta grobowa rodu Radziwiłłów (trzeci co do wielkości grobowiec w Europie po Habsburskim i Burbońskim). W brzozowych trumnach oznaczonych rodowym herbem Trąby spoczęło ponad stu członków rodziny Radziwiłłów. Obecnie jest ich mniej, gdyż część została zniszczona w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku przez wysłanników Stalina, usiłujących poznać tajemnicę balsamowania zwłok. Ostatni pochówek miał tu miejsce w 2000 roku, w podziemiach złożono wówczas, przywiezioną z Londynu, urnę z prochami Antoniego Radziwiłła.

Zamek i park

Książę zaprasza na pokoje

Kościół pw. Bożego Ciała

W miasteczku

Dojazd

          Jadąc magistralą M1 z Brześcia w kierunku Mińska, pięćdziesiąt kilometrów za Baranowiczami należy skręcić w prawo w drogę republikańską R-11. Na pierwszym rondzie na obrzeżach miasta zjeżdżamy w ulicę Lenina, następnie  w centrum miasta skręcamy w lewo w ulicę Mickiewicza, która doprowadzi do parkingu pod zamkiem.

          Godziny otwarcia, ceny biletów, telefony i inne informacje na stronie zamku Nieśwież. Na tej samej stronie można również odbyć fragmentaryczne wirtualne spacery z wirtualnym przewodnikiem.

Lokalizacja

Bibliografia

1) Wikipedia – Nieśwież
2) Wikipedia – Zamek w Nieświeżu
3) Saloon24 – Nieśwież, odrestaurowany zamek Radziwiłłów
4) Muzeum Zamku – Нясвіж

Click to rate this post!
[Total: 84 Average: 4.9]

Jeden komentarz do “Nieśwież

Skomentuj Jura z Drona Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *