Mnie wiąz i buk zazdroszczą siły i urody,
Bo prawie chmur dosięgam konary swojemi
I stawiać wichrom nieugięte czoło,
Jako opoka stoję niewzruszony.
                            Dąb i trzcina, Jean de La Fotaine

Trasa: Palmiry – Biała Góra – Dziekanów Leśny – Pociecha – Palmiry.

Szlak długości 16 kilometrów, czas przejścia około 4 godzin.

               Szlak prowadzi wokół największego i najbardziej wartościowego przyrodniczo obszaru ochrony ścisłej Puszczy Kampinoskiej.

Utworzony w 1937 roku w Puszczy Kampinoskiej Rezerwat Sieraków o powierzchni 1204,91 ha, w 1959 roku przekształcono w Obszar Ochrony Ścisłej SIERAKÓW im. prof. Romana Kobendzy. OOŚ obejmuje kotlinę bagienną Cichowęża, klasyczne wydmy paraboliczne, takie jak Wywrotnia Góra, Biała Góra, Kąt Góry oraz dolinkę przepływową Młyniska. Wydmy porastają bory mieszane, grądy i fragmenty dąbrowy świetlistej. Na bagnach rosną bory wilgotne, olsy i łęgi olszowo – jesionowe, a bagienne wyniesienia pokrywa głównie grąd. Wśród runa rezerwatu występują m.in. chronione i rzadkie rośliny: buławnik czerwony, kokorycz pełna, kosaciec syberyjski, kruszczyk błotny, lilia złotogłów, łuskiewnik różowy, miodownik melisowaty, orlik pospolity, piżmaczek, zerwa kłosowa, żurawina błotna. Największą osobliwością przyrodniczą jest relikt epoki lodowcowej – rozmarynek – chamedafne północna. Tutaj też najliczniej występuje brzoza czarna. Bezdroże i niedostępność terenu spowodowały, że schronienie znalazły tu niemal wszystkie gatunki fauny Parku, m.in. bobry, łosie, czarne bociany, żurawie.

                  Do Puszczy wjechałem z trasy E77 przez wieś Palmiry i Palmirską Drogą dojechałem do parkingu przy cmentarza-mauzoleum. Stąd ruszyłem czerwonym szlakiem w kierunku wschodnim, wzdłuż uroczyska Długie Bagno. Jest to największe i najlepiej zachowane torfowisko wysokie w Kampinoskim Parku Narodowym. Na Długim Bagnie występuje wiele roślin typowych dla torfowisk wysokich. Podlegająca ścisłej ochronie chamedafne północna jest krzewinką dorastającą do ok. 1 m wysokości. Podobnie jak borówka czernica i brusznica należy do rodziny wrzosowatych. Ale w odróżnieniu od mających właściwości lecznicze liści borówki brusznicy jej liście są trujące. Rośliną jadalną jest żurawina błotna, z której czerwonych owoców sporządza się konfitury, wykorzystywane jako dodatek do mięs, serów itp. Najpospolitszą rośliną z rodziny wrzosowatych jest bagno zwyczajne. Liście i pęd zawierają olejek eteryczny o silnym, charakterystycznym zapachu. Ze względu na ten zapach bagno było stosowane jako środek przeciwko molom. Kiedyś uważane także za roślinę leczniczą. Wełnianka pochwowata – roślina pokrojem przypominająca trawy, szczególnie efektowna podczas owocowania w maju i czerwcu, kiedy na łodyżkach wytwarzają się kępki białego puchu, ułatwiające przenoszenie się nasion.

                         W latach 1921-24 Długie Bagno zostało zniszczone na skutek eksploatacji torfu. Wykopano rowy odwadniające i wybrano torf do głębokości 3 m. Na przesuszonym torfowisku zaczęły rozwijać się drzewa. Po utworzeniu parku nie konserwowane rowy szybko zamuliły się i zarosły. W efekcie z powrotem podniósł się poziom wód gruntowych, co doprowadziło do obumarcia rosnących tu sosen oraz przyśpieszenia procesów torfotwórczych.  Obecnie torfowisko wysokie na Długim Bagnie zajmuje już niewielką część dawnego obszaru, a jego trwaniu zagraża ekspansja trzciny pospolitej oraz brzozy omszonej i brodawkowatej.

                Czerwony szlak wzdłuż Długiego Bagna prowadzi dawnym nasypem kolejowym. W okresie międzywojennym biegły tu tory łączące Wojskową Centralną Składnicę Amunicji z dworcem Warszawa Gdańska. We wrześniu 1939 roku magazyny zostały wysadzone i miejsce to jest obecnie głębokim dołem, który miejscowi ludzie nazywają „Po wybuchu”. Szlak skręca w lewo w polną drogę i za skrzyżowaniem leśnych dróżek zagłębia się między wzgórza, a właściwie wydmy, porośnięte sosnowym lasem. Sejmikowa Droga prowadzi zboczem jednej z większych wydm Puszczy – Białej Góry, którą w maju pokrywają konwaliowe dywany. Po kilkuset metrach dukt doprowadza mnie do Mogilnego Mostka, przerzuconego przez Wilczą Strugę. Z mostkiem wiąże się pewna legenda. Otóż, dawno temu do jednego z domów we wsi Pociecha zapukał strudzony wędrowiec. Został ugoszczony i przenocował. Następnego ranka córka gospodarza wybierała się do kościoła w Łomnie. Wędrowiec pospiesznie pożegnał się i wyruszył w drogę. Przy mostku zaczekał na kobietę, napadł, ograbił i zamordował. Ciało kobiety ukrył pod stertą gałęzi. Jeszcze w latach międzywojennych istniał zwyczaj, iż każdy przechodzący kładł jedną gałązkę obok mostka. Raz do roku, wiosną stos podpalano.

                 Za mostkiem z lewej strony dobiega żółty szlak ze wsi Palmiry. Wędruję dalej czerwonym szlakiem, wąską dolinką okresowego strumyka z olszowymi łęgami. Maszerując wśród bagiennej scenerii mijam miejsce zwane Młynisko a dalej Łąki Strzeleckie. Bagna stopniowo ustępują, leśna ścieżka doprowadza mnie do skrzyżowania szlaków na polanie Szczukówek. Czerwony szlak wiedzie w lewo do parkingu przy szpitalu dziecięcym w Dziekanowie Leśnym. Skręcam w prawo, w zielony szlak i maszeruję ścieżką dydaktyczną „Do Starego Dębu”. Jest to jeden z najcenniejszych fragmentów parku, obejmujący ponad stuletnie olsy, łęgi, podmokłe łąki, ukwiecone na wiosnę grądy, a na wydmach – bory sosnowe i mieszane. Po przejściu około kilometra zatrzymuję się na skrzyżowaniu szlaków w uroczysku „Na Miny„. Nazwa jest pokłosiem działalności Niemców podczas ostatniej wojny, którzy w 1944 roku zaminowali ten teren. Jest to również skrzyżownaie szlaków, zielonego z biegnącym z Wólki Węglowej żółtym Szlakiem im. Stefana Żeromskiego. Oprócz słupa z oznaczeniami szlaków znajdują się tu: wiata i kamień – pomnik poświęcony pamięci Witolda Plapisa, profesora Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, zasłużonego członka Rady Naukowej KPN. Wędruję dalej ścieżką wśród bagiennych lasów. Mijam pomnik przyrody „Stary Dąb” rosnący na polanie Pichlówka, otoczonej majestatycznymi lipami oraz innymi dębami i tuż za Posadą Sieraków skręcam w prawo. Dalej maszeruję zielonym Południowym Szlakiem Leśnym. Jest to mało urozmaicony, piaszczysty dukt, który po trzech kilometrach łączy się z niebieskim Palmirskim Szlakiem Łącznikowym. Tuż za skrzyżowaniem mijam po prawej  stronie parking leśny i pomnik „Krzyż Jerzyków„, upamiętniający bitwę Powstańczych Oddziałów Specjalnych AK z rosyjską brygada RONA, na przełomie sierpnia i wrzesnia 1944 roku. Tuż za parkingiem żegnam odbijający w lewo szlak zielony i dalej wędruję zgodnie z niebieskimi znakami leśną drogą. Po ośmiuset metrach mijam kolejny pomnik – symboliczne mogiły więźniów Pawiaka rozstrzelanych w 1939 roku, a po następnych pięciuset metrach docieram do parkingu przy cmentarzu w Palmirach, gdzie kończę wycieczkę.

Bibliografia

1) Wikipedia – Puszcza Kampinoska
2) Wikipedia – Cmentarz w Palmirach
3) KPN – Kampinowski Park Narodowy
4) L. Herz – Puszcza Kampinoska przewodnik, OW REWASZ, Białystok 2006