Dolny Śląsk

Dolnośląskie

Dolny Śląsku kraino krosien tkackich, kopalń 
pól uprawnych, ludzi pięknych, mądrych, pracowitych. 
Wrocławiu – stolico marzeń małych chłopców 
o bystrych oczach oświetlonych twoim blaskiem, 
przodowniku duszy, wyznaczniku talentu, 
mieście ambicji i wiedzy, kultury, wyniosłych ludzi. 
Kraino – słowniku pierwszych najważniejszych słów, 
rozżarzonych miłością, jawisz się jak mityczny jednorożec, 
odciskasz się w mej pamięci liściem kasztana, 
polnym kwiatem, ulica Świdnicka, góra Śnieżki. 
Jak mam cię wyśpiewać moja mała ojczyzno
…                                         Dolny Śląsk, Adam Lizakowski

DSC_0117a
Wrocław, Ostrów Tumski

Dolny Śląsk to historyczna kraina leżąca nad środkową Odrą. Geograficznie obejmuje Nizinę Śląską, Nizinę Śląsko – Łużycką, Przedgórze Sudeckie, Sudety, Wał Trzebnicki i Obniżenie Milicko – Głogowskie.  Północną granicę Dolnego Śląska wyznaczają pradolina Baryczy i południowe rubieże Wielkopolski. Wschodnia granica ciągnie się wzdłuż dolin Nysy Kłodzkiej i Stobrawy, aż do Wzgórz Trzebnickich. Południowa granica polskiej części krainy biegnie wododziałowymi grzbietami Sudetów na pograniczu polsko-czeskim. Zachodnią zaś, od 1945 stanowi Nysa Łużycka.

Początkowo Śląsk związany był z państwowością czeską. Na przełomie tysiąclecia Mieszko I włączył go w granice państwa polskiego. Dominującym plemieniem stali się Ślężanie, a najważniejszym grodem Wrocław. W XII wieku Bolesław Krzywousty dzieląc Polskę między synów, Śląsk nadał najstarszemu Władysławowi II Wygnańcowi. Region nieustannie był w kręgu zainteresowania władców czeskich i niemieckich. W kolejnym wieku wskutek zawirowań politycznych rozpadł się na mniejsze księstwa, m.in. wrocławskie, świdnickie, głogowskie, legnickie, jaworskie, brzeskie, żagańskie, nyskie. Ponieważ władcy księstw tworzyli dogodne warunki do osiedlania cudzoziemców, więc oprócz rdzennej ludności polskiej, śląskie wsie i miasteczka zasiedlali czescy i niemieccy rzemieślnicy, żydowscy kupcy, czy walońscy górnicy. Franciszkanie, benedyktyni, cystersi  budowali swoje klasztory stające się ośrodkami kultury i nauki, ale przede wszystkim z niemieckimi korzeniami.

dsc_0959a
Pałac Blücherów w Krobielowicach

Stopniowo prawie wszyscy śląscy książęta stawali się lennikami Czech. Kazimierz Wielki podjął próby przyłączenia przynajmniej części księstw do Polski. Niestety, pod presją króla Węgier zrzekł się zwierzchnictwa nad Śląskiem. W 1348 roku Karol IV włączył na trwale Śląsk do Korony Czeskiej. A ponieważ wówczas Czechy należały do Rzeszy, więc Śląsk stał się jednym z krajów Rzeszy i na ponad 600 lat znalazł się poza granicami Polski. Prawie dwieście lat później, bo w 1526 roku, po śmierci ostatniego z Jagiellonów na tronie czeskim – Ludwika Jagiellończyka, Śląsk zostaje podporządkowany wpływom Habsburgów. W 1740 roku, wykorzystując kryzys w monarchii Habsburgów, Fryderyk II Hohenzollern najeżdża zbrojnie Śląsk i przyłącza go do Prus. W 1945 roku Śląsk powrócił w granice Polski.

Niezależnie od historycznych zawirowań i politycznych podziałów na przestrzeni wieków, obecnie Dolny Śląsk jest utożsamiany z województwem dolnośląskim. Z jednej strony oznacza to wyłączenie pewnych historycznych dzielnic leżących aktualnie w ościennych jednostkach administracyjnych, a z drugiej przyłączenie innych, np. Ziemi Kłodzkiej.

Dolny Śląsk to region nie tylko interesujący geograficznie ale i historycznie. Miłośnicy górskich wędrówek znajdą dla siebie wiele ciekawych szlaków w zróżnicowanych geologicznie i krajobrazowo Sudetach.  Pasmo Karkonoszy przyciągnie swą malowniczością, a pasmo Gór Sowich intryguje swą tajemniczością. Pasjonaci historii odnajdą zabytki wielu epok. Od ruin średniowiecznych zamków czy fragmentów fortyfikacji przez pałace, dwory po majestatyczne budowle sakralne.