Muzeum Kazimierza Pułaskiego





Hrabia Pułaski z Polski, oficer znany w całej Europie z odwagi i walki o wolność swojego kraju z przeważającymi siłami Rosji, Austrii i Prus, może być bardzo użyteczny w naszej służbie.

Z listu B. Franklina do J. Waszyngtona, 29 maja 1777 r.

Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce zostało utworzone na mocy uchwały Rady Ministrów z 18 stycznia 1961 roku „w sprawie odbudowy dworu w Winiarach oraz przystosowania najbliższego otoczenia do celów turystyczno-wypoczynkowych”.

Dwór w Winiarach wybudowano w latach 80. XVII wieku, według projektu architekta Augustyna Locci. Pierwszym właścicielem został Stanisław Antoni Szczuka, podkanclerzy litewski i referendarz koronny. Majątek wielokrotnie zmieniał właścicieli i nie uniknął także licznych przeróbek, tracąc z biegiem czasu cechy barokowe. W XVIII wieku dwór nabył Józef Pułaski, ojciec Kazimierza Pułaskiego, starosta warecki, adwokat, polityk i pierwszy marszałek wojsk konfederacji barskiej. Do 1945 roku majętność pozostawała w rękach prywatnych, po reformie rolnej przeszła na własność Skarbu Państwa. W budynku najpierw funkcjonowało gimnazjum, następnie liceum ogólnokształcące. W latach pięćdziesiątych staraniem PTTK utworzono muzeum regionalne. Po zakończonym w 1966 roku generalnym remoncie budynek w całości przeznaczono na muzeum i 01 stycznia 1967 roku otwarto historyczno-biograficzne Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego. Wizyta w muzeum to niecodzienna podróż w czasie, gdyż zrekonstruowane z niezwykłą skrupulatnością wnętrza, pozwalają poczuć ducha domu zamożnego szlachcica z czasów stanisławowskich. Wnętrza wypełniają polskie komody, szafy, białe i złocone saloniki à la Ludwik XVI, wschodnie kobierce, kolekcje pasów kontuszowych, broni, sreber czy porcelany. Tematycznie muzeum poświęcone jest Kazimierzowi Pułaskiemu, jego działalności wojskowej w Polsce i Stanach Zjednoczonych Ameryki. Część historyczną ekspozycji reprezentują portrety, obrazy batalistyczne, listy, mapy i starodruki.

Konfederacki okres życia Pułaskiego przypominają m.in. obrazy: akwarela Juliusza Kossaka – Pułaski pod Częstochową, Józefa Brandta – Konfederaci Barscy, czy Aleksandra Raczyńskiego – Biwak Konfederatów. W tej części na uwagę zasługują również kolekcje broni palnej oraz ryngrafy konfederatów. Wystroju dopełniają: komody kolbuszowskie, sekretarzyk, kredens z kolekcją porcelany i komplet mebli złoconych.

Okres pobytu bohatera w Ameryce ilustruje autorska replika obrazu Stanisława Batowskiego z 1933 r. – Pułaski pod Savannah. Wyeksponowane tu zostały również portrety Pułaskiego i dwie francuskie miniatury przedstawiające Beniamina Franklina i Tomasza Jeffersona, oraz kopia listu generała pisanego z obozu pod Savannah. Kolekcje uzupełniają współczesne dowody żywej legendy Pułaskiego w USA, np. proklamacje Dnia Pułaskiego. Z wyposażenia tej sali na uwagę zasługują: sekretarzyk, meble à la Ludwik XVI i kolekcja porcelany stołowej.

Kolejną z komnat poświęcono drugiemu polskiemu generałowi uczestniczącemu w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych – Tadeuszowi Kościuszce. W urządzonej w stylu angielskim końca XVIII w. sali prezentowane są zestawy portretów i grafik Kościuszki z różnych okresów jego życia. Na uwagę zasługuje mało znany portret pędzla W. Loscha, przedstawiający piętnastoletniego Tadeusza. Czy też replika portretu wiedeńskiego malarza Józefa Grassiego z 1794 r., ukazującego przywódcę insurekcji w chłopskiej sukmanie. Galerię portretów zamyka olejny obraz przedstawiający Kościuszkę kilka miesięcy przed śmiercią, wykonany na podstawie rysunku szwajcarskiego przyjaciela Zettnera.

W następnej izbie zgromadzono zbiory upamiętniające Juliana Ursyna Niemcewicza. Adiutant i sekretarz Kościuszki z okresu insurekcji, towarzysz jego niedoli w rosyjskich więzieniach w okresie popowstaniowym, towarzyszył również generałowi w amerykańskiej podróży. Poeta, pisarz i podróżnik przewędrował Stany Zjednoczone, pozostawiając kolejnym pokoleniom liczne publikacje, stanowiące interesujące źródło informacji o Ameryce przełomu XVIII i XIX wieku. Rozmówcami Niemcewicza byli m. in. Jerzy Waszyngton, John Adams i generał Horatio Gates. Na ścianach obok portretu Niemcewicza wiszą litografie Jerzego Waszyngtona, Tomasza Jeffersona i Beniamina Franklina. Całości dopełniają mapy Ameryki nawiązujące do podróży poety.

Ostatnie dwa pomieszczenia na parterze poświęcono Polakom aktywnie uczestniczącym w życiu kulturalnym Stanów Zjednoczonych. W pierwszym pomieszczeniu zgromadzono pamiątki związane z pobytem w Ameryce aktorki Heleny Modrzejewskiej, w drugim pianisty Ignacego Jana Paderewskiego.

Na piętrze zrekonstruowano Bibliotekę, a za nią Gabinet Pana Domu. Biblioteka liczy ponad cztery tysiące woluminów i nie brakuje w niej starych ksiąg czy dawnych map. Znaleźć tu też można bibliofilskie rodzynki, jak jeden z oryginałów Konstytucji 3 Maja 1791 r, czy amerykański komiks o Kazimierzu Pułaskim z 1941 r. Gabinet Pana Domu wyposażono w XVIII-wieczne meble barokowe: biurko, krzesło, komodę z marmurowym blatem. W szafie eksponowane są pasy kontuszowe, a na głównej ścianie zawisła kopia portretu Józefa Pułaskiego. W dwóch pomieszczeniach zachodniego skrzydła prezentowana jest multimedialna wystawa poświęcona historii Warki. W sali pierwszej eksponowane są zagadnienia związane z rozwojem miasta w czasie pokoju, natomiast w sali drugiej losy miasta w czasie wojen.

Dwór otacza 15-hektarowy park krajobrazowy założony w XVIII wieku i modyfikowany w kolejnych stuleciach. W drzewostanie dominują gatunki rodzime: lipy, dęby, klony, świerki. Nie brakuje też wiązów, jesionów, modrzewi czy kasztanowców. Najbardziej okazałe są, uznane za pomniki przyrody, cztery kilkusetletnie dęby. Na terenie parku górnego zachowały się ślady alei spacerowych i fragmenty dawnych budowli, m. in. romantycznej altany i fundamenty zabudowań folwarcznych. W centralnej części na niskim cokole z czerwonego piaskowca stoi, wykonany z brązu według projektu rzeźbiarza Kazimierza Danilewicza, monumentalny pomnik Kazimierza Pułaskiego. Został odsłonięty 13 października 1979 roku, w 200. rocznicę śmierci generała. Teren parku dolnego to starorzecze Pilicy poprzecinane siecią kanałów i gęsto porośnięte naturalnym wielogatunkowym lasem liściastym, z liczną populacją ptaków. Wytyczona ścieżka edukacyjna doprowadza nad brzeg Pilicy. Ten najdłuższy lewy dopływ Wisły wije się wśród łąk i niespiesznie płynie ku przeznaczeniu. Bo już za niecałe 20 km wpadnie w ramiona Wisły.

Muzeum czynne codziennie oprócz poniedziałków i dni poświątecznych, w godz. 10.00 – 17.00. Więcej informacji na stronie Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce.

Lokalizacja:

Muzeum znajduje się w Warce – Winiarach przy ulicy Pułaskiego 24.

Bibliografia:

  1. Praca zbiorowa – Muzea na Mazowszu, Mazowieckie Towarzystwo Kultury, Warszawa 1996.
  2. Internet – Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego.
  3. Internet – Mazowsze serce Polski.
  4. Wikipedia – Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce.
  5. Wikipedia – Kazimierz Pułaski.
Click to rate this post!
[Total: 48 Average: 5]

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *