Klasztor w Zagórzu

Zagorz

Piękno tej ziemi skłania mnie do wołania
o jej zachowanie dla przyszłych pokoleń.
Jeśli kochacie tę ojczystą ziemię, niech to wołanie
nie pozostanie bez odpowiedzi
                                                           Jan Paweł II

DSC_0114b
Klasztor oo. Karmelitów Bosych

                     Klasztor oo. Karmelitów Bosych w Zagórzu jest doskonałym przykładem i jednym z nielicznie zachowanych, klasztorów warownych w Polsce. Fundatorem był Jan Franciszek Stadnicki, chorąży wielki koronny i późniejszy wojewoda wołyński. Samo położenie – wzgórze Mariamont – miało cechy obronne. Z trzech stron opływa je rzeczka Osława. Południowe i wschodnie zbocza wzgórza stromo opadają w kierunku rzeki. Północna skarpa jest nieco łagodniejsza, jedynie od zachodniej strony można swobodnie dotrzeć do fortyfikacji. Budowa trwała trzydzieści lat, od 1700 do 1730 roku. W czwartym roku budowy do klasztoru wprowadzili się zakonnicy. Zespół klasztorny stanowił nieregularne założenie wieloboczne skupiające następujące obiekty:

  1. Kościół p.w. Zwiastowania NMP, posiadał ośmioboczną nawę główną i dwie kaplice boczne. Ponieważ w trakcie budowy osunęła się część zachodniego zbocza, wejściową fasadę dobudowano do pierwotnego prezbiterium i dlatego ołtarz znajdował się od strony zachodniej. Zachowały się główne ściany, fragmenty sklepień i resztki malowanych na ścianach ołtarzy.
  2. Klasztor, który zbudowano na planie prostokąta z wewnętrznym wirydarzem, krużgankami i basztą w narożniku. Pozostały jedynie mury zewnętrzne do drugiej kondygnacji.
  3. Foresterium, czyli budynek gościnny. Widoczne są jego ściany do pełnej wysokości.
  4. Dziedziniec gospodarczy z zabudowaniami i studnią, z których pozostały jedynie fragmenty wozowni.

               Całość otoczono murem obronnym o pięciometrowej wysokości, z basztami i bramą wjazdową od strony północnej. Klasztor i budynki gospodarcze były oddzielone murem wewnętrznym od dziedzińca głównego znajdującego się przed kościołem. Dosyć dobrze zachowała się brama z przyległymi murami i pojedyncza ściana baszty zachodniej. Tuż za murami, od strony wschodniej znajdował się szpital – przytułek dla weteranów wojennych, z którego do dziś pozostały jedynie fragmenty jednej ze ścian. Na osi kościoła na kolumnie ustawiono figurę Matki Bożej Szkaplerznej, będącej repliką poprzedniej.

DSC_0120b
Monumentalne ruiny warowni Karmelitów

           W okresie konfederacji barskiej, w dniu 17 listopada 1772 roku klasztor częściowo spłonął. Powodem był ostrzał artyleryjski prowadzony przez oblegające go wojska rosyjskie. Zakonnikom udało się częściowo odrestaurować, jednak polityka austriackiego zaborcy nie pozwoliła przywrócić klasztorowi dawnej świetności. Kolejny pożar, który wybuchł w niejasnych okolicznościach w dniu 26 listopada 1822 roku, poczynił zdecydowanie większe szkody. Władze zaborcze podjęły decyzję o kasacie klasztoru. Zakonników przeniesiono do klasztorów w Przeworsku i Lwowie, a ocalałe wyposażenie kościoła umieszczono w kościele parafialnym w Zagórzu. Nastąpiło powolne niszczenie fortyfikacji. Dwukrotnie, w 1957 i 2000 roku, podjęto próby odbudowy. Z przyczyn różnych zakończyły się niepowodzeniem.

Malownicze, monumentalne ruiny XVIII-wiecznej warowni Karmelitów dominują w krajobrazie Zagórza i okolic.

Przez ostatnie lata w klasztorze nie próżnowano. Założono namiastkę klasztornych ogrodów, wzmocniono mury. Udostępniono zwiedzającym odbudowaną wieżę klasztorną, z której roztacza się bardzo ładna panorama okolicy. Niestety utrudniono dojazd, stawiając przy kościele Wniebowzięcia NMP znak zakazu wjazdu i zmuszając turystów do odbycia drogi krzyżowej. I to dosłownie, gdyż na całej trasie wiodącej do ruin ustawiono rzeźbione w drewnie przez lokalnych artystów stacje drogi krzyżowej, przeplatane tablicami z dziesięcioma przykazaniami.

Panoramy z klasztornej wieży

Zagórz
Dolina Osławy

Klasztor A.D.2012

Klasztor A.D.2019

Biblijne inscenizacje wzdłuż klasztornej drogi

Dojazd

             Jadąc drogą nr 84 z Sanoka do Leska, w Zagórzu na skrzyżowaniu dróg, należy skręcić w prawo w drogę nr 892 na Komańczę. Po dojechaniu do kościoła parafialnego p.w. Wniebowzięcia Matki Bożej, tuż za nim skręcamy w lewo w wąską uliczkę Klasztorną, która doprowadzi do ruin fortyfikacji. 

Lokalizacja

Click to rate this post!
[Total: 88 Average: 4.9]

2 komentarze do “Klasztor w Zagórzu

  1. Piękne fotki, ale proszę koniecznie przyjechać teraz (styczeń 2018) i porównać dokonane zmiany.

    1. Obserwuję zmiany w necie. Widziałem kilka zdjęć i filmików i nabrałem ochoty. Dziękuję za zaproszenie, ale zawitam chyba dopiero wiosną, chociaż Karmel w białej szacie musi wyglądać imponująco 🙂

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *