Szlak Tatarski

TatarF

Mieszka we mnie Polak i Tatar
Jeden nosi maciejówkę drugi krymkę.
Szable w snach ostrzą tak samo
Szalony poezją na stepach Kipczak
Tatarską szablą walczę o Wielką Polskę
Wilcze futro z litewskich lasów
Leży na obu tak samo.
              Tatarski sen, Selim Chazbijewicz

W wielokulturowość Podlasia swój wkład mają również Tatarzy. Osadnictwo Tatarów zapoczątkował Wielki Książę Litewski Witold. Najstarsze skupiska tej nacji powstały między innymi pod Trokami, Grodnem i Łosiną. Na ziemiach polskich osadził Tatarów Jan III Sobieski po wojnach z Turcją.

DSC_0329a
Meczet w Kruszynianach

Ponieważ skarb państwa był pusty, więc zamiast żołdu król nadał żołnierzom chorągwi tatarskich ziemię w dobrach stołowych. Bohoniki i Kruszyniany to najstarsze w obecnych granicach Polski skupiska Tatarów. Obecnie we wsiach tych mieszka niewielu Tatarów, ale czynne są nadal meczety i cmentarze. Kilka razy w roku, podczas świąt muzułmańskich (bajramów) wsie ożywają, gdyż zjeżdżają Tatarzy z całego kraju, których liczbę szacuje się na ok. 4000 osób. Najwięcej Tatarów mieszka w województwie podlaskim, w tym w samym Białymstoku ok. 1800. Pewne ich skupiska są jeszcze we Wrocławiu, Gorzowie Wlkp., Szczecinie i Gdańsku. 

Wycieczkę śladami Tatarów Polskich zacząłem w Sokółce. W miejscowym muzeum historyczno – etnograficznym jeden dział poświęcony jest społeczności tatarskiej. Pozwala zapoznać się z dziejami osadnictwa tatarskiego na terenach Rzeczypospolitej i Litwy. Przybliża ich zwyczaje i wzajemne przenikanie się kultur. W miasteczku tego dnia odbywała się XIII edycja Letniej Akademii Wiedzy o Tatarach Polskich i centrum zastawione było kramikami. Można było popróbować tatarskich specjałów, najbardziej smakował mi ser z czarnuszką.

DSC_0300a
Meczet w Bohonikach

Z Sokółki przemieściłem się do Bohonik, w centrum których stoi drewniany meczet, a za wsią na zalesionym wzgórzu czynny cmentarz (mizar). Obecna świątynia pochodzi z drugiej połowy XIX wieku. Zbudowano ją w kształcie kwadratu z czterospadowym dachem, z jednym minaretem zakończonym półksiężycem. Wnętrze podzielone jest na dwie części, większą dla mężczyzn i mniejszą dla kobiet. Oddziela je drewniane przepierzenie z poziomą szczeliną, przez którą kobiety mogą obserwować przebieg nabożeństwa. Cmentarz został założony w XVIII wieku, a najstarsza inskrypcja pochodzi z 1796 roku. Stare mogiły obłożone są kamieniami i mają dwa kamienie nagrobkowe: większy z wyrytym napisem u głowy, a mniejszy u stóp zmarłego. Nowsze mogiły przypominają już chrześcijańskie nagrobki. Są to szlifowane i ciosane pomniki ozdabiane półksiężycem i wersetami z Koranu. Jednym z odstępstw od Islamu są zdjęcia zmarłych umieszczane na niektórych płytach nagrobnych.

Z Bohonik ruszyłem w kierunku Kruszynian. Po drodze zatrzymałem się w Krynkach. W centrum, jak w większości podlaskich miasteczek: kościół, cerkiew i synagoga. Jednak najciekawszym elementem, jednym z dwóch w Europie, jest rondo z dochodzącymi do niego dwunastoma ulicami. Drugie takie znajduje się w Paryżu na Placu de la Concorde. Kierując się na południe dojechałem do Kruszynian. Podobnie jak w Bohonikach, jest tu drewniany meczet z 1795 roku i mizar. Miejscowy przewodnik bardzo ciekawie opowiada o życiu Tatarów i zasadach islamu. Można też w Tatarskiej Jurcie posmakować pierekaczewnika, pieremiaczy, listkowca, czyli tatarskich potraw.

Click to rate this post!
[Total: 55 Average: 4.8]

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *