Panorama Racławicka

Raclawice_Pan4

Narodzie! Niegdyś wielki, dziś w smutnej kolei
Wyzuty z sił, bogactwa, sławy i nadziei,
Co niegdyś mocą miecza i nauk wyborem
Postronnych byłeś dziwem, pogromem i wzorem!
Dziś pod jarzmem zhańbienia, klęsków i niewoli
Dumnym jesteś igrzyskiem i pastwą swawoli
Ty, coś orężem obce przemierzał narody,
Patrz, co z tobą zrobiły domowe niezgody!…
                                                    Do Narodu, Jakub Jasiński (1794)

DSC_0067a.jpg
Fragment Panoramy

                 Insurekcja Kościuszkowska z 1794 roku, będąca ostatnim przedrozbiorowym zrywem niepodległościowym, wywarła niemały wpływ nie tylko na literaturę ale i malarstwo. Przed i w trakcie samej Insurekcji powstawały liczne utwory, przeważnie anonimowe, wyrażające negatywne nastroje społeczeństwa, nieprzychylne królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i targowiczanom. Oprócz utworów adresowanych do konkretnych osób, pełnych inwektyw, ośmieszających, grożących, powstawały również utwory patetyczne, pisane w duchu rewolucyjnym, patriotyczne. Doskonałym przykładem tych ostatnich jest zacytowany na wstępie wiersz „Do narodu” napisany przez przywódcę Insurekcji Wileńskiej, Jakuba Jasińskiego. Autor, oprócz wspominanych z nostalgią lat świetności Rzeczypospolitej, wskazuje także przyczyny jej tragicznej sytuacji. Także i w późniejszych okresach nie zapomniano o „kosynierach”. Chociażby w naszej narodowej epopei Mickiewicz zamieścił szereg odwołań do powstania kościuszkowskiego…

                      Również i w malarstwie żywa była kościuszkowska tradycja. Jan Bogumił Plersch, nadworny malarz Stanisława Augusta, namalował wiele scen batalistycznych z tego okresu. Najsłynniejszym jego dziełem jest niewątpliwie „Bitwa pod Maciejowicami”, w którym utrwalił scenę jak ranny w głowę Kościuszko dostaje się do rosyjskiej niewoli. Inny malarz tej epoki, Aleksander Orłowski (ten sam, o którym Mickiewicz wspomina w księdze III Pana Tadeusza) również wykonał kilka prac nawiązujących do powstania. Najbardziej znane to „Bitwa pod Racławicami” i „Rzeź Pragi”. W kolejnych epokach nie zapomniano o kościuszkowskim zrywie. Michał Stachowicz, malarz doby romantyzmu, utrwalił przysięgę Tadeusza Kościuszko na rynku krakowskim, bitwę pod Szczekocinami i kosynierów pospolitego ruszenia, na płótnach o podobnie brzmiących tytułach. W epoce Młodej Polski, Jan Matejko też wspomniał o Powstaniu w swym pełnym symboli i aluzji obrazie „Bitwa pod Racławicami”. W okresie dwudziestolecia międzywojennego pewne zdarzenia z Insurekcji zarejestrował Wojciech Kossak w takich obrazach jak: „Przysięga Kościuszki na rynku w Krakowie w dniu 27 III 1794 roku” czy „Jan Kiliński prowadzi jeńców rosyjskich przez ulice Warszawy”.

DSC_0099a.jpg
Budynek Panoramy

            Najsłynniejszym niewątpliwie dziełem gloryfikującym Powstanie Kościuszkowskie jest Panorama Racławicka. To ogromne panoramiczne malowidło było pracą zbiorową wykonaną na zamówienie rajców miasta Lwowa z okazji 100-lecia Insurekcji Kościuszkowskiej. Kierownikiem projektu został Jan Styka, lwowski malarz, który do współpracy zaprosił innych malarzy. Pomagali mu Wojciech Kossak, który wykonał największą część prac, Ludwik Boller, Tadeusz Popiel, Zygmunt Rozwadowski, Teodor Axentowicz, Włodzimierz Tetmajer, Wincenty Wodzinowski i Michał Sozański. Do namalowania obrazu użyto płótna żaglowego o rozmiarach 120×15 m, z czego przestrzeń malarska zajmuje powierzchnię 114×15 m. Płótno sprowadzono z Belgii w czternastu kawałkach, po 15 ma każdy, które zszyto i rozwieszono na specjalnym stalowym cylindrycznym rusztowaniu. Całość umieszczono w specjalnie wybudowanym budynku w kształcie rotundy na terenie parku Stryjskiego we Lwowie. Przed obrazem ustawiono uwypuklający elementy pierwszoplanowe i odpowiednio podświetlony sztafaż. Doskonale wkomponowany, zaciera granicę między rozstawionymi elementami dekoracyjnymi a samym obrazem i jednocześnie pogłębia tło. Panoramę malowano zaledwie dziewięć miesięcy, a jej uroczyste otwarcie miało miejsce 05 czerwca 1894 roku z okazji trwającej Powszechnej Wystawy Krajowej.

DSC_0073a.jpg
Fragment Panoramy

                 Panorama Racławicka prezentuje artystyczną wizję przebiegu bitwy stoczonej w okolicach wsi Racławice, Dziemierzyce i Janowiczki, w której Polacy rozgromili oddziały rosyjskie dowodzone przez generała Aleksandra Tormasowa. Wśród szeregu postaci występujących na obrazie doszukać się możemy znanych osób. Obok samego naczelnika powstania Tadeusza Kościuszko występują między innymi generałowie Madaliński, Zajączek oraz kosynier Wojciech Bartos. Oglądając obraz rzuca się w oczy wyraźna postać Tadeusza Kościuszki wskazującego kolumnie kosynierów kierunek ataku. Niewątpliwie jednym z ciekawszych fragmentów jest atak kosynierów na rosyjskie armaty. Widać jak chłop Wojciech Bartos własną czapką gasi lont, udaremniając strzał z armaty.

        Panorama Racławicka przeszła długą drogę zanim została udostępniona publiczności we wrocławskiej rotundzie. Do wybuchu II wojny światowej można ją było oglądać w Parku Stryjskim we Lwowie. Czasy drugiej wojny światowej, częściowo uszkodzone w wyniku bombardowań, zwinięte w rulon malowidło spędziło w ukryciu, w klasztorze lwowskich bernardynów. Tuż po wojnie, władze polskie odzyskały obraz i w 1946 roku przewieziono go do Wrocławia. Następne lata, głównie wskutek niesprzyjającej sytuacji politycznej, obraz przeleżał w magazynach lub salach, gdzie prezentowano jedynie jego fragmenty. Oficjalnej prezentacji Panorama Racławicka doczekała się dopiero 14 czerwca 1985 roku. Od tego czasu zasadniczo Panorama jest udostępniona stale, a ewentualne przerwy powodowane są niezbędnymi pracami konserwacyjnymi. Nieustannie cieszy się ogromnym powodzeniem zwiedzających, a naprawdę warto ją zobaczyć…

Panorama

Raclawice_Pan2.jpg


Godziny otwarcia, ceny biletów i krótką historię znajdziemy pod adresem:

 1. Panorama Racławicka
 2. Miasto Wrocław

 Więcej na temat historii powstania, przechowywania i powojennych losów Panoramy można dowiedzieć się z poniższych linków:

 3. Wikipedia
 4. Wikipedia dyskusja

Więcej o Wrocławiu:

Krasnale
dsc_0413a
Wrocław
dsc_0905a
Wrocław nocą

Click to rate this post!
[Total: 70 Average: 4.9]

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *