Źródła Łyny

DSC_0467a.jpg
Źródła Łyny

               Główna rzeka Warmii wypływa z piasków sandrowych niedaleko Nidzicy i przepływa przez szereg jezior rynnowych: Brzeźno Duże, Kiernoz Mały, Kiernoz Wielki, Łańskie, Ustrych. Łyna parokrotnie zmienia swój kierunek, przecina kilka łańcuchów moren czołowych, a na niektórych odcinkach meandruje. Wpływa to na jej zróżnicowaną naturę, od spokojnie wijącej się wśród łąk i lasów po pędzącą, niczym górski strumień, między polodowcowymi wzniesieniami. Jej charakter i zachowany ekosystem stanowią o atrakcyjności przyrodniczej i turystycznej. Cieszy się dużą popularnością wśród kajakarzy. Nazwa Łyna funkcjonuje stosunkowo niedawno, zastąpiła niemiecką nazwę – Alle w 1949 roku.

             Niewątpliwą osobliwością są źródła rzeki, które tworzą niezwykle rzadkie w rejonach nizinnych, zjawisko erozji wstecznej. Obszar źródliska jest rozległą doliną z licznymi bocznymi wąwozami o stromych i wysokich zboczach. Zalegające pokłady iłów trzeciorzędowych pokryte są warstwami polodowcowych utworów zwałowych, o grubości od kilku do kilkunastu metrów. Przesiąkająca przez piaszczyste warstwy zbocza zamykającego dolinę woda, spływa po skorupie nieprzepuszczalnych iłów  tworząc tak  zwane źródła wysiękowe. W miejscach znacznych spadków terenu strumyki wymywają materiał pozostawiony przez lodowiec i powodują zjawisko erozji wstecznej – źródła cofają się w kierunku granicy działu wodnego. Może to doprowadzić do przejęcia początkowego odcinka innej rzeki, gdyż w odległości zaledwie ośmiu kilometrów na południowy zachód znajdują się źródła Nidy, rzeki należącej do dorzecza Wisły. W wyniku erozji wstecznej na zboczach wytworzyły się liczne, półkoliste nisze tak zwane cyrki dolinne. Na ich dnie zbiera się woda, która licznymi strużkami spływa w dół, często tworząc kaskady. Poszczególne strumyczki łączą się sukcesywnie dając początek rzece.

DSC_0477a.jpg
Las porastający źródlisko

          Walory krajobrazowe podnosi porastający dno doliny malowniczy ols z wiekowymi olszami czarnymi oraz pokrywający zbocza las mieszany z sosną, brzozą, grabem, świerkiem, modrzewiem i klonem. W celu ochrony źródliskowego obszaru Łyny w 1967 roku utworzono rezerwat przyrody Źródła Rzeki Łyny im. prof. Romana Kobendzy. Rezerwat obejmuje obszar 120,54 ha. Dla wygody zwiedzających przy rezerwacie wyznaczono miejsca parkingowe, a na jego obszarze schody, pomosty i tarasy ułatwiające poruszanie się i obserwację cieków wodnych.

           Łyński Młyn. W XIV wieku początkowy odcinek rzeki, kilkadziesiąt metrów od źródeł, spiętrzono. Powstało niewielkie jeziorko o powierzchni około jednego hektara. Przy tamie zbudowano młyn, którego pierwszym właścicielem został  brat Zakonu Krzyżackiego, komtur Johann von Baffort z Ostródy w 1387 roku. Początkowo w młynie mielono zboże, później przystosowano go do wytwarzania kaszy. W 1657 roku budynki gospodarcze młyna wykorzystywali sukiennicy z Nidzicy jako folusz do wyrobu sukna. Po pierwszej wojnie młyn stracił swe znaczenie i popadał w ruinę. Obecnie został wyremontowany i istnieje możliwość jego zwiedzania.

Lokalizacja

Rezerwat Przyrody Źródła Rzeki Łyny im. prof. Romana Kobendzy położony jest między wsiami Łyna i Orłowo w gminie Nidzica, w powiecie nidzickim, w województwie warmińsko-mazurskim. Współrzędne parkingu: 53.449643, 20.416393.

Bibliografia

1) Wikipedia – Łyna.
2) Wikipedia – Rezerwat przyrody Źródła Rzeki Łyny.
3) Internet – Urząd Miasta Nidzica.
4) Tablice poglądowe nadleśnictwa Nidzica.

Click to rate this post!
[Total: 53 Average: 4.8]

2 komentarze do “Źródła Łyny

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *